Dergileri Aciliyet İndeksi ile Değerlendirmek
Önceki yazılarımızda bilimsel yayınların değerlendirilmesinde kullanılan farklı yöntemlerden ve formüllerden söz ettik. Bu yazılarımızı takip edenler bilir, bir bilimsel derginin prestijini gösteren en önemli etkenlerden biri bu değerlendirme yöntemleridir. Hatırlarsanız bunlardan en önemlisi etki faktörü, diğerleri ise Eigenfactor ve SCImago puanlamasıydı. Şimdi ise başka bir değerlendirme yöntemi daha var karşımızda: O da aciliyet indeksi! Terimin İngilizcesi “Immediacy Index”; Türkçeye aciliyet indeksi olarak çevirebiliriz. Peki, nedir bu aciliyet indeksi?
Güncelliğin bir ölçütü
Aciliyet indeksi bir dergide yayınlanan çalışmaların ne derece güncel ve “acil” olduğunu ölçmeyi amaçlar. Belli bir yıl içerisinde bir dergide yayınlanan makalelere yapılan atıf sayısının, yine aynı dergide, o yıl yayınlanan makalelerin sayısına bölünmesiyle bulunur. Aciliyet indeksi makale başına ortalama olduğu için büyük ve prestijli dergilerin küçük olanlar karşısındaki avantajını da bir ölçüde azaltıyor. Fakat yine sık sık makale yayınlayan dergilerin diğerlerine göre daha fazla avantajı bulunmakta. Çünkü atıf alma olasılığını arttırıyorlar. Böylece o yıl içerisinde az makale yayınlayan veya yayınlamakta geç kalmış olan dergiler daha düşük aciliyet indeksine sahip oluyorlar.
Aciliyet indeksi için örnek bir hesaplama yapalım:
A = 2013 yılında bir dergideki makalelere yapılan atıf sayısı = 10
B = 2013 yılında aynı dergide yayınlanan makale sayısı = 30
C = aciliyet indeksi = A/B = 10/30 = 0.33
Aciliyet indeksi genel olarak ikiye ayrılır. Birinci türü İngilizce “journal immediacy index” olarak adlandırılan dergi aciliyet indeksidir. Bu indeks belli bir dergideki makalelere ne kadar çabuk atıf yapıldığını gösterir. İkicisi ise İngilizcesi “aggregate immediacy index” olan yığma aciliyet indeksidir. Bu da belli bir konudaki makalelere ne kadar çabuk atıf yapıldığını gösterir.
Aciliyet indeksi de aynı etki faktörü gibi Thomson Scientific tarafından tasarlanmış ve diğer hesaplama yöntemleri ile aynı veritabanını kullanıyor. Bu indeks özellikle belli alanlarda uzmanlaşmış yayıncıları ve dergileri değerlendirmek için kullanışlı ve yararlı bir yöntem olabilir.
