Yeni Nesil Bilimsel Araştırmacılara Nasıl Mentorluk Verilmeli?
Mentorluğu bir neslin yol yordam bilgisini ve tecrübelerini kendinden sonraki nesle aktarması ve onları mesleğin teknik yönleri ötesindeki konularda da yönlendirmesi olarak tanımlayabiliriz. Çoğu alanda olduğu gibi mentorluk bilim dünyasında da yeni nesil akademisyenlerin ve bilim insanlarının yetişmesine katkıda bulunur. Burada mentorluğun nasıl verildiği de önemli bir konudur haliyle.
İlk ve en önemli nokta mentorluğa girişen kişinin çömezine destek verebilecek kapasite ve bilgiye sahip olmasıdır. Özellikle belli bir konu hakkında mentorluk veriliyorsa, mentorun konu hakkında teknik bilgi ve tecrübeye sahip olması ve araştırmacıyı olumlu bir şekilde yönlendirmesi gerekir. Mentor deneyimsiz araştırmacıyı yaratıcı düşünme, mesleki gereksinimler, bilimsel araştırma ve yöntemler gibi birçok konuda destekleyebilmelidir.
Mentorluk verilirken odaklanılması gereken bir diğer konu da araştırmacılığın toplumsal yönleridir. Toplumsal yönler derken kastettiğimiz, mentorun çömezi etik konularda geliştirmesi ya da diğer akademisyen toplulukları ile ilişkiler kurması konusunda teşvik etmesi gibi şeyler. Terbiyenin bu yönü, iletişim, takım çalışması, liderlik, insan yönetimi, fikirlerini ifade etme, planlama ve bütçe yönetimi gibi konuları da içermelidir.
Mentorluğun en önemli yönlerinden bir “savunma”dır. Mentor, proaktif bir tavırla deneyimsiz araştırmacının her zaman bir adım önünde yer almalı ve gerektiğinde onu müdafaa edebilmelidir. Örneğin bir doktora öğrencisinin belli bir konuda makale yazdığını fakat yazıyı gönderdiği dergilerden devamlı ret cevabı aldığını düşünelim. Bu durumda ne yapılmalıdır? Eğer bir mentorunuz varsa yazdığınız makaleye önceden bakar – hatta siz makaleyi yazarken her aşamada size yol gösterir – ve size geliştirmeniz gereken yerleri açıklar. Bunun sayesinde de başarı ihtimalinizi artırır, şevkinizi kıracak dereceye varan bir başarısızlığa karşı sizi korur.
Danışman ile Mentor aynı şey değildir
Tez danışmanları veya araştırma yöneticileri genellikle mentorlar ile karıştırılır. Fakat bu iki tür insan aynı değildir. Tez danışmanları, öğrencinin mezun olabilmesi için gerekli akademik konularda destek verir. Araştırmada kullanılacak metotlar veya tez yazım teknikleri bunlardan bazıları olabilir. Mentorlar ise örneğin bilimsel kavramlar ve bakış açısı ile laboratuvar tekniklerinin incelikleri konusunda bilgiler sağlar. Özellikle, bir araştırma grubu nasıl kurulur, zaman nasıl daha verimli kullanılır veya araştırmaya nasıl fon sağlanır gibi konularda çömezlerine yol gösterirler.
Mentorun en önemli görevi, hatta bu işi yapma nedeni, deneyimsiz araştırmacının şu an bulunduğu noktadan olmak istediği noktaya gelmesine yardımcı olmaktır. Bu yüzden de mentorun deneyimsiz araştırmacıya aktarması gereken, stratejik ve tüm meslek hayatında kullanabileceği bilgiler ve beceriler olmalıdır.
Image credit: Dave Cutler/Images.com
