Araştırma ve Geliştirme Çalışmalarındaki Trendler
Araştırma ve geliştirme (AR-GE) çalışmaları, toplumların gelişimi, uluslararası rekabet ve kamu yararı için olan ve dünya üzerindeki çoğu ülkenin artık bilincine vardığı önemli bir yatırım alanıdır. Artık ülkeler arası rekabet, yetişmiş insan gücü ile ortaya koyduğu değerler ile ölçülmektedir. Bu değerlerin oluşması ise ancak AR-GE’ye yapılan yatırımlar ile gerçekleşmektedir.
AR-GE yatırımlarının ölçümü için, şu an tüm dünyada kabul gören bir metrik vardır; o da, ülkelerin gayri safi milli hasılasının ne kadarını araştırmaya ve geliştirmeye ayırdıklarıdır. Bu veriler, ülkelerin ekonomik gücü ve gelecekteki büyüme oranları ile
ilgili ciddi ipuçları vermektedir.
Ülkelerin AR-GE harcamaları
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı (OECD) tarafından paylaşılan son verilerde ülkelerin araştırma ve geliştirmeye harcadıkları değerler gösterilmiştir. Bu raporda Türkiye’nin, çoğu ülkenin gerisinde kaldığı ve gayri safi milli hasılasının yaklaşık olarak %1’ini AR-GE’ye ayırdığı görülmektedir. Türkiye’nin altında kalan ülkeler ise Meksika, Güney Afrika ve Romanya gibi ülkelerdir.
OECD’nin paylaştığı verilerde iki metrik vardır: birincisi AR-GE’nin gayri safi milli hasılaya oranı, diğeri ise 1000 çalışan başına düşen araştırmacı sayısıdır. Bu rakamlara göre en üst sırada yer alan ülke sizce hangisi? Hemen söyleyelim: İsrail. İsrail, yaklaşık %4,5 ile AR-GE’ye en çok harcama yapan ülke konumundadır. Ülkenin özellikle yazılım ve internet girişimleri konusunda yaptığı atılımlar ve bölgenin bu konudaki merkezlerinden biri olması, AR-GE’ye yaptığı yatırımların sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Ardından tabi ki Kore, Japonya gibi Doğu Asya ülkeleri gelmektedir. Peki, ülkemize kıyasla çok az nüfusa ve insan gücüne sahip Kuzey Avrupa ülkelerinin, hem internet girişimleri, hem de otomotiv gibi sektörlerde üst sıralarda olması bir tesadüf mü? Hayır, çünkü verilere göre bu ülkelerin AR-GE’ye ayırdıkları oran, Doğu Asya ülkeleri ile neredeyse aynıdır; hatta 1000 çalışan başına düşen araştırmacı sayısı, neredeyse tüm ülkelerden daha yüksektir.
Global AR-GE trendleri
Price Waterhouse Coopers’ın 2005-2014 yılları arasını kapsayan araştırmasında, iki metrik göze çarpıyor. Bunlardan birincisi, ülkelerin yaptığı harcamaların dolar olarak ifade edilmesi, diğeri ise kazanılan paranın ne kadarının AR-GE’ye harcandığının gösterilmesidir. Bu rapora baktığımızda, tüm ülkelerin en çok para harcadıkları sektörler, yazılım ve internet, sağlık ve elektronik sektörleridir. Dolar bakımından en çok para harcanan sektör, elektronik ve sağlık sektörü olarak gözükmektedir. Bu trendin devam edeceği aslında oldukça açıktır. Fakat kazanılan paranın AR-GE’ye oranına baktığımızda, her zaman bir sektör zirvededir; yazılım ve internet sektörü. Çoğu ülke parasının %15’ini bu sektörde yapılacak olan araştırmalara harcamaktadır. Yazılım ve internet sektörü için 2005 yılında AR-GE’ye harcanan para 20 milyar dolar civarında iken, 2014 yılında 60 milyara çıkmış durumdadır. Bu trendin daha da artması, hatta harcanan paradan çok, oranların %20’lere çıkması beklenmektedir.
Harcama trendleri ülkeden ülkeye ve ya kıtadan kıtaya da ufak değişiklikler göstermektedir. Örneğin, Avrupa’da sağlık sektöründeki AR-GE harcamaları başı çekerken, ikinci sırada otomotiv gelmektedir. Fakat oran olarak baktığımızda, yazılım ve internet sektörü halen birinci sırada yer almaktadır. Kuzey Amerika’ya bakacak olursak, en çok para, bilgisayar ve elektronik sektöründeki AR-GE harcamalarına gitmektedir. İkinci sırada ise sağlık vardır. Oran olarak ise, yine yazılım ilk sıradadır.
Gelecekteki AR-GE harcamaları
Genel olarak bakıldığında, AR-GE harcamaları yıldan yıla sabit bir şekilde yükselmektedir ve trendin de bu şekilde devam etmesi beklenmektedir. Örneğin, ABD bu yıl gayri safi milli hasılasının %2’sini, Avrupa ise %3’ünü araştırma ve geliştirme çalışmalarına harcamayı hedeflemektedir. Türkiye’nin ise yukarıda belirttiğimiz gibi, AR-GE harcamalarının milli gelire oranı yaklaşık yüzde %1 seviyesindedir. Yapılan açıklamalara göre 2023 yılında Türkiye’nin milli gelirinin, 2 trilyon dolara ulaşması ve bunun yüzde %3’ü kadarının AR-GE’ye harcanması planlanmaktadır.
