Etki Faktörü Yüksek Olan Dergiler
Güzellik yarışmalarını kimler kazanır? Evet, güzel olanlar kazanır fakat sorduğum soru tam olarak şu: Güzel oldukları nasıl belirlenir? Tabii ki puanlama ile… En güzel seçilen en yüksek puanı almış demektir. Yani yarışmayı kazanmıştır. İşte bilimsel dergilerde de kazananlar aynı bu şekilde “etki faktörü’’ diye adlandırılan bir puanlama ile sınıflandırılır. Bir derginin etki faktörü, dergide yayınlanan makalelere ne kadar atıf yapıldığı ile doğru orantılıdır. Geçmiş iki yıl içinde dergide atıf yapılan makalelerin sayısının aynı iki yıl içinde dergide basılan toplam makale sayısına bölünmesiyle bulunur. Çok karışık olduysa şu şekilde açıklayayım: Etki faktörü 1 olan bir dergide son iki yılda yayınlanan her makaleye toplam 1 kere atıf yapılmıştır. Yüksek etki faktörüne sahip olan akademik yayınlar her zaman daha çok ilgi çeker ve alanında daha saygın bir yere sahip olur.
Etki faktörü doğru bir sınıflandırma aracı mı?
İngilizcesi “impact factor” (IF) olan etki faktörü, akademik saygınlık açısından önemli bir değerlendirme aracıdır fakat son yıllarda bu yöntem ile ilgili de bazı tartışmalar ortaya çıkmaya başladı. Örneğin etki faktörünün sadece makalelere yapılan atıf ile ölçülmesi bana biraz haksızlık gibi geliyor. Çünkü her zaman popüler konuları işleyen ya da kendi kendine atıf yapan akademik dergiler daha yüksek puana sahip olacak. İşin diğer tarafı yazarların da etki faktörü yüksek dergilerde yazmaya zorlanmalarıdır. Bu da gerçekten kaliteli akademik makaleler yayınlamak isteyen yerel dergilerin ve yayınların önünü kesmektedir.
Etki faktörünün olumlu yönü araştırmacıları motive etmesidir. Bu sayede oluşan rekabetçi ortam ile daha etkili akademik makaleler ortaya çıkar. Aynı zamanda Thomson Reuters tarafından yayınlanan bir “alıntılama raporu” ile de akademisyenler en etkili makaleleri ve yayınları bulabilirler. Böyle bir rapora olan ihtiyaç aslında gerçekten akademik yayınlar için iyi bir sınıflandırma ve değerlendirme sisteminin olmamasından kaynaklanıyor. Bu alıntılama raporu da bu boşluğu iyi bir şekilde dolduruyor.
Etki faktörü kaç olmalıdır?
İngilizcesi “Journal Citation Report” olan bu raporun son yayınlananı 2012 yılına ait, çünkü 2013 için olan rapor Haziran 2014’ün sonu gibi bekleniyor. Örneğin bu son raporda 8411 adet akademik dergi değerlendirmeye alınmış. Etki faktörü de bu sefer 1 ve 5 yıllık süreçler için 1-30 arasında ölçülmüş. Yine rapora göre en yüksek etki faktörü olan 30’a sahip sadece 21 dergi bulunmaktadır, bu da toplam dergilerin %0,2’sine denk gelmektedir. 158 dergi ise 10 ve üzeri etki faktörüne sahipmiş. Geri kalan 8217 dergi ise 10’dan düşük etki faktörüne sahip.
Buradan anlamamız gereken en yüksek etki faktörüne sahip olan, yani atıf sayısı en yüksek olan dergilerin toplam akademik dergi sayısının %2’sine bile denk gelmediğidir. Kısacası bilim dünyasına yön veren işte bu küçük kısımdır.
