Neden Akademik Dergiler Kar Amacı Gütmeyen Yayıncılığa Dönmeliler?
Akademik yayınların özel ve karlı yayıncılık modelinden vazgeçmeleri üniversiteleri uzun dönem de büyük bir masraftan kurtarabilir. Aynı zamanda daha çok akademik araştırmanın yayınlanmasına öncülük ederek bilim dünyasına da katkıda bulunmuş olurlar. Bu durumu bugünlerde çoğu üniversite profesörü belirtiyor çünkü bu tarz kar amacı güden yayıncıların üniversite kütüphanelerinden aldıkları üyelik ücretleri ciddi anlamda yükselmeye başladı. Bu durum da eğitim kurumlarını maddi açıdan oldukça zora sokuyor.
Fiyatlar neredeyse 10 katı yüksek
Kar amacı güden yayıncıların üniversitelerden aldıkları ücretlerin kar amacı gütmeyen yayıncılara göre 10 kat yüksek olduğu belirtiliyor. Bu durumu kısaca özetlemek gerekirse, aslında akademisyenler ve diğer araştırmacılar yüksek bir getiri oranı sağlamak için emeklerini ve entelektüel sermayelerini ticari bir işletmeye bağışlıyorlar. Biraz acıklı bir durum gibi gözükse de durum gerçekten böyle.
Her akademisyen çalışmalarının olabildiğince çok kişiye ulaşmasını ister. Bu oldukça doğal fakat bu özerk ve kar amacı güden yayıncıların üniversitelerden aldıkları yüksek ücretler ile bu konuda çok da yardımcı oldukları söylenemez. Bu yöntem yayıncıların aklına tam 30 sene önce geldi şimdi de bunun meyvelerini topluyorlar. Fakat sorun şu ki artık iş sadece isim yapmış bazı yayıncıların tekel durumuna gelmelerine ve bunun sayesinde çok yüksek karlar elde etmelerine döndü. Peki, bu duruma gelmelerini kim sağladı? Tabii ki akademisyenler ve bilim insanları!
İşin bir de ironik bir tarafı da var o da üniversitelerin bir araştırma için iki kere para ödeme konusu. Örneğin üniversiteler araştırmacılara araştırma yapmaları için para ödüyor. Araştırmacılar da araştırmayı yapıp yayıncılar aracılığı ile yayınlıyorlar. Daha sonra üniversite bu araştırmalara erişmek için tekrar yayıncıya para ödemek durumunda kalıyor.
Uzun dönemde daha ucuz
Kar amacı güden yayıncıların yaptıkları yasalar aykırı bir şey değil bunu yapmaya da hakları var ama akademisyenlerin de artık onların kuralları ile oynamama hakları var. Örneğin akademisyenler yayınlanan bir araştırmasını daha da geliştirmek ve ek bilgiler eklemek için yayıncıya ücretsiz bir şekilde hizmet veriyor. Bu durumda araştırma daha da kaliteli hale geliyor ve daha çok insanın ilgisini çekiyor. Bunun sonucunda da yayıncı daha çok kar ediyor. Bu durumu engellemek için de akademisyenler ücretsiz olarak yayınlarını geliştirmeyi bırakmalılar. Yapacakları bir anlaşma ile bunu kendileri için de bir kar modeline dönüştürebilirler.
Üniversiteler için şu an kar amacı gütmeyen yayınlara üye olmak ekstra bir maliyet çıkarabilir ama uzun dönemde çok daha ucuz olacağı kesin. Yayıncılar ise tamamen kar etmesin demiyorum ama belli bölümler ve belli konular için ücretsiz üyelik avantajları sunabilirler. Bu durum hem onların itibarı için hem de herkesin bilgiye daha kolay erişebilmesi için önemli bir adım olacaktır.
