Bilimde Araştırılmaması Gereken Konular Var Mıdır?
“Bilimin amacı nedir?” diye sorduğumuzda verilen cevap genellikle aynıdır: Dünyamız hakkında daha fazla şey öğrenmek ve bu doğrultuda araştırmalar yapmak. Bir başka deyişle, bilimin en temel amacı araştırma ve gözlemleme metotlarıyla evren hakkında tahminlerde bulunmaktır. Fakat aradan geçen iki bin yıldan sonra bile halen hem etik hem de bilimsel açıdan onay bekleyen bazı deneyler ve araştırmalar vardır. Peki, bilimsel araştırmalarda her konu araştırmalı mı, yoksa bazı konulara hiç girilmemeli mi?
Bilimsel Metod
Daha önceki yazılarımızda temel araştırma metodundan bahsetmiştik. Bir araştırmacının bu temel araştırma yöntemiyle tanışması kariyerindeki en önemli anlardan biridir. Hatta buna kariyerinin şekillendiği büyük an bile diyebiliriz. Bilimsel metod, sistematik bir gözlemin nasıl yapılacağı, bir hipotezin nasıl geliştirileceği ve bu hipotezlerin nasıl test edilip değiştirileceği hakkında formüle edilmiş bir yaklaşım sunar. Bu sayede, bu bilgileri alan bir araştırmacı artık çalışmasını hangi yoldan yürüteceğine kendisi karar verebilir bir duruma gelecektir. Peki, her araştırma bu formüle edilmiş adımlarla yürütülebilir mi ya da yürütülmeli mi?
Sorgulamak
Bir bilim insanı her zaman şüpheci olmalı ve nedenleri sorgulamalıdır. Konunun ne olduğu çok önemli değildir. İster bir araştırma verisinin ufak bir bölümü olsun, ister yeni bir teknoloji geliştirmek için yapılan bir deney olsun, “Neden?” sorusunu sormak bir araştırmacının en önemli görevidir. İşte bu soruları sorarken araştırmacının ikilemde kaldığı anlar da olur. Uzaktan bakıldığında, durum şudur: Bilim insanları için sınır yoktur; her konuda araştırma ve deney yapmalıdırlar; dünyamızı ve evreni bu şekilde daha iyi anlayabiliriz. Bu bir anlamda doğrudur fakat tüm bunlar şu kaçınılmaz sorunun gündeme gelmesine engel olmaz: Bilimin dokunmaması gereken alanlar da var mıdır?
Örneğin, kök hücre ve klonlama deneyleri bazı kesimler tarafından endişeyle izleniyor ve bu konudaki son gelişmeler etik tartışmaları da daha uzun bir süre tetiklemeye devam edecek gibi görünüyor. İnsanlığın temel taşları üzerinden deney yapmak bilimin zorlaması gereken bir alan mıdır, yoksa bu tür deneylere izin verilmemeli midir?
Kim Karar Veriyor?
Üniversite ve diğer akademik kurumların bütçe konusunda yaşadıkları sıkıntılardan daha önce de söz etmiştik. Bu yüzden, bilimsel araştırmalar artık özel fon kaynaklarına çok daha bağlı hale geldi. Yani artık parayı kim veriyorsa düdüğü de o çalıyor. Bilim dünyasında bile!
Dolayısıyla, bilimsel deneylerin hiçbir sınır tanımadan yürütülmesine karşı olanların sesi çok fazla duyulmuyor. Çünkü bu deneylerin sürdürülmesi için bir yerlerden para geliyor ve bunu engellemek için yapabilecekleri pek bir şey yok. Eğer bir bilim insanı etik sınırları çiğneyip bu tür deneyler yapıyorsa, bunu temel araştırma ve bilimsel keşif başlığı altında savunması çok da zor değil. Belki de bu konuda karar verilmesi için akademisyenlerden oluşan bağımsız bir kurulun oluşturulması gereklidir. Fakat şu sorunun cevabı halen verilebilmiş değil: Bilimsel araştırmalar, özel sektörden para yardımı almadan nasıl sürdürülebilir?
