18

Akademik Yayıncılıkta Zorlama Atıf

Eksik yanlarına rağmen etki faktörü bilimsel yayınların kalitesini sınıflandırmada birincil araç olmaya devam ediyor. Bu blogda daha önce etki faktörünün avantajları ve dezavantajları üzerine birçok yazı yayınladık. Bugün bahsedeceğimiz konu dezavantajlar kısmına dahil edilebilir: Etki faktörünün yan etkilerinden biri olarak da niteleyebileceğimiz, yayıncılık dünyasında oldukça yaygın görülen “zorlama atıf”.

Zorlama Atıf Nedir?

Zorlama atıf, adı üstünde, bir akademik veya bilimsel dergi editörünün makale yazarına o dergide çıkmış yazılara atıfta bulunması için baskı uygulaması demektir. Bunun karşılığında da dergi o makaleyi yayınlamayı kabul edecektir. Eğer dediklerini yapmazsanız ne olacağını tahmin edebiliyorsunuz: Reddedileceksiniz! Peki, bunu neden yapıyorlar? Yukarıdaki girizgahtan da tahmin edebileceğiniz gibi etki faktörü yüzünden. Yazılarımızı takip edenlerin bildiği gibi bir derginin etki faktörü, yayınladığı makalelere yapılan atıflar ile doğru orantılıdır, Yani ne kadar çok atıf, o kadar yüksek etki faktörü. Kimi dergiler zorlama atıflarla etki faktörlerini artırmaya çabalıyorlar kısacası.

 

Etki faktörü puanlamasının bu şekilde manipülasyona alet olması, akademi dünyasında uzun zamandır tartışmalara konu oluyor. 2012 yılında yapılan bir ankete göre; ekonomi, sosyoloji, psikoloji ve diğer disiplinlerdeki akademik çalışmalar en az bir kez atıf yapmaya zorlanmışlar.  Ayrıca birçok davada bu konu kayda geçirilmiş.

Editör Taktikleri

Yazarlara bu şekilde baskı uygulayan editörler, bunu nasıl ve ne zaman yapacakları konusunda oldukça zeki ve kurnaz olmak zorundalar, çünkü bu durum bilim dünyasında hiç de hoş karşılanmıyor. Eğer bir derginin yazarlara zorla atıf yaptırdığı ortaya çıkarsa bu o yayıncı için sonun başlangıcı olabilir. Etki faktörü de yükselmek yerine yerin dibine girebilir; hatta etki faktörünün mucidi Thomson Reuters faili geçici olarak “Dergi Atıf Raporu”ndan (Journal Citation Report) bile çıkarılabilir.

Editörler de baskıyı iki yoldan uyguluyorlar. Bir, genç bilim insanlarını ve akademisyenleri hedef alıyorlar. Çünkü onlar üzerlerindeki mesleki baskılar sebebi ile editörün zorlamalarına daha açık oluyorlar. İki, genellikle yazar sayısı az olan makaleleri seçiyorlar.

 

X

Ücretsiz makalelerinizi tükettiniz.

Araştırma yazarlığı ve akademik yayıncılık konusundaki tüm kaynaklarımıza sınırsız erişim sağlamak için ücretsiz üye olun:

  • 320 + blog makaleleri
  • 50+ Web Seminerleri
  • 10+ Uzman podcast
  • 10+ e-Kitap
  • 10+ Kontrol Listesi
  • 50+ İnfografikler