Kayıtlı Raporlar Araştırmacılara Nasıl Katkı Sağlar?
Preklinik ve sosyal bilimlerde şeffaflığı ve tekrarlanabilirliği teşvik etmeye yardımcı olmak için başlatılan bir makale formatı olan kayıtlı raporlar, biyolojik literatüre yayılıyor. Format şimdi pek çok dergi tarafından bir deney ruhu olarak sunuluyor. Kayıtlı rapor, bir çalışma gerekçesinin ve önerilen metodolojinin (istatistiksel testler dahil) veri toplanmadan önce meslektaş incelemesi için sunulduğu bir makale formatıdır. Hakemler, araştırmanın cevaplamaya çalıştığı sorunun iyi bir şekilde çerçevelenmiş olduğunu ve cevaplamaya uygun önerilen metodolojiyi sağladıysa, veriler toplandıktan sonra sonuçtan bağımsız olarak rapor ilke olarak kabul edilir. Kayıtlı raporlarda, eğer bir soru yeterince önemliyse, cevabın evet mi hayır mı olduğu önemlidir. Olumsuz sonuçların yayınlanmasının önemli olduğu konusunda artan bir farkındalık vardır ve kayıtlı raporlar, bir denemenin iyi yapılması durumunda sonucun hangi yöne gideceğini yayınlayacağını garanti eder.
Neden bir araştırmacı sert veya vicdansız bir hakem tarafından eleştirilme riskini almak istesin ki? Bu yaygın bir endişe kaynağı olmakla birlikte, risk gerçekte çok büyük değildir. Bunun yanında, raporun sunuş tarihi, raporu gözden geçirenlerden biri tarafından sunulacak herhangi bir makalenin açıkça önüne geçecektir. Unutulmamalıdır ki aynı sonuçlar bir başkası tarafından yayın için verilse de ilk raporun tarihinden ötürü yayının yayınlanması garantidir.
Yayının garanti olduğunu söylerken, daha fazla yönlendirme ve inceleme olmadan mı demek isteniliyor? Hayır. Verileri içeren son yazı hakemlere geri gönderilmektedir. (Orijinal gönderim Aşama 1’dir; verilerle birlikte nihai gönderim ise Aşama 2’dir.) Hakemler Aşama 1’de onaylanmış olan metodolojinin tam anlamıyla izlenip izlenmediğini ve sonuçlardan geçerli sonuçlar çıkarıldığını Aşama 2’de değerlendireceklerdir. Orijinal metodolojiyi incelemek ve tam manasıyla uygulanabilirliğini değerlendirmek için, eğer ihtiyaç görülürse, denemeler başlamadan daha önce de hakemler yazarları uyarabilirler.
Bu tür bir rapor ne tür araştırma soruları için uygun olacaktır? Başlangıçta klinik öncesi ve psikolojik araştırmalar için kayıtlı rapor fikri önerilmiştir. Bu araştırmalarda şu gibi sorular sorulabilir: ‘Bu tedavi bu tür katı tümörleri küçültüyor mu?’ ya da ‘Bu EEG modeli sözel işlemlerin bir korelasyonu mudur?’. Ekoloji, etoloji ve genomik araştırmalarında da benzer bir biçimde ilgili sorular sorulabilir ve kayıtlı raporlar uygundur. Raporun özellikle yararlı olacağı diğer durumlar şunlar olabilir: Sonuçlardan bariz bir sorunun ortaya çıktığı makalelerin takibinde; Tartışmalı sonuçların ortaya çıktığı durumlar ve bu tür konuları ele alan deneyler; Şüpheciliği olan ancak kesin olarak test edilmeyen fenomenleri test etmeye yönelik deneyler veya hakkında abartılı iddialar bulunan durumlar.
Kayıtlı Raporlar Hakkında Bazı Detaylar
Halihazırda, 204 dergi “Kayıtlı Raporlar” yayın biçimini ya normal bir gönderim seçeneği olarak ya da özel bir sayının bir parçası olarak kullanmaktadır. Diğer dergiler formatın bazı özelliklerini sunmaktadır. Girişime yeni dergiler katıldıkça, bu liste düzenli olarak güncellenecektir. Bir makale türünün kayıtlı bir rapor olarak nitelenebilmesi için, dergi politikasının en azından şu özellikleri içermesi gerekir:
– Akran değerlendirmesinin (hakem incelemesinin) araştırmanın sonuçlarının gözlemlenmesinden önce gerçekleşmesi gerekir.
– Çalışma öncesi akran incelemesini başarı ile geçen yazılar, sonuçlara dayanarak iptal edilemeyecek, ancak yalnızca kayıt edilmiş protokolü izleyerek yayın yapılacak veya netliği veya stili iyileştirerek yayınlar yapılabilecek.
Veri toplama başlamadan önce yüksek kaliteli protokoller yayınlanmak üzere geçici olarak kabul edilirler. Bu makale formatı, bilimsel yöntemin etik olma modeline bağlı kalmasındaki en iyi uygulamayı ödüllendirmek için tasarlanmıştır. Düşük istatistiksel güç, sonuçların seçici raporlanması ve yayın önyargısı da dahil olmak üzere çeşitli sorgulanabilir araştırma uygulamalarını ortadan kaldırırken, kayıt dışı analizler yapmak ve çeşitli bulguları rapor etmek için tam bir esneklik sağlar.
Kayıtlı raporların yazarları başlangıçta bir 1. Aşama makalesini sunar ve şu kısımlari içermelidir: Giriş, Yöntemler ve araştırma teklifini motive eden pilot deneylerin sonuçları. Protokolün editörler ve hakemler tarafından değerlendirilmesinin ardından, makaleye ilke olarak kabul edilebilir (IPA) cevabı sunulabilir. Bu, yazarların deneyleri onaylı protokole uygun olarak yapması durumunda derginin neredeyse yayınlanmayı garanti ettiği anlamına gelir. IPA ile birlikte araştırmacılar deneyi uygularlar. Veri toplamanın ardından, orijinal başvurudaki Giriş ve Yöntemler ile Bulgular ve Tartışmayı içeren bir Aşama 2 makalesini tekrar dergiye incelenmeye gönderirler. Sonuçlar bölümü, önceden keşfedilen analizlerin sonucunu, kayıt dışı analizlerle birlikte, “Keşif Analizleri” başlıklı ayrı bir bölümde içermelidir. Yazarların, verilerini OSF veya Figshare gibi halka açık ve özgürce erişilebilen bir arşivde paylaşmaları teşvik edilir veya istenir ve veri analizi komut dosyalarını da paylaşmaları teşvik edilir. Bu son işlemlerin de tamamlanmasının ardından makale yayınlanır. Böylece, yayınlanan bir kayıtlı rapor, standart bir araştırma raporuna çok benzeyecektir, ancak okurlara hipotezlerin ve ana analizlerin sorgulanabilir araştırma uygulamalarından arınmış olduğuna dair güven verecektir.
Format bir komite tarafından yürütülür ve düzenlenir. Kayıtlı Raporlar Yönlendirme Komitesi, önerilen uygulama politikalarına nezaret eden, formatın uygulanması ve iyileştirilmesi konusunda tavsiyelerde bulunan ve daha fazla benimsemeyi savunan 20 üyeden oluşur. Dış öneriler kabul edilmekle birlikte, üyeler mevcut komite tarafından katılmaya davet edilir. Kararlar oy birliği ile alınır.
Kayıtlı Raporlardan Kimler Yararlanır?
Dergiler: Son teknoloji ve tekrarlanabilirliği yüksek olan çalışmaları yayınlayarak fayda sağlarlar. Bunlar, geleneksel yollarla yayınlanan makalelerde başarılması zor kriterlerdir.
Fon verenler: Saygın bir dergide yayınlanması garanti edilen bir dizi projeyi destekleyerek, yayın önyargısını ortadan kaldırarak ve şeffaflığı en üst düzeye çıkararak yarar sağlarlar. Bu mekanizma aynı zamanda fon verenler tarafından desteklenen özel çalışmaların yürütülmesini de sağlar.
Yazarlar: Araştırmalarına başlamadan önce yayınlarının saygın bir dergide kabul edilmesini sağlarlar. Araştırmacıların bireysel hatalarını en aza indirecek bir mekanizma kullanır.
Bilimsel topluluk: Zamanında, önemli, şeffaf ve tekrarlanabilir araştırma birikiminin arttırılmasından yararlanır.
Verimliliği Artırın, Önyargıyı Azaltın ve Çalışmanıza Titizlik Ekleyin
Dergiler ve fon verenler kayıtlı rapor modelinde ortak olduğunda, protokol incelemesi verimlilik ve etkiyi en üst düzeye çıkarmak için dergiler ve fon sağlayıcılar tarafından eşzamanlı olarak yapılır. Bu mekanizmaya göre, yazarlar araştırma önerilerini finansman almadan önce sunarlar. Hem fon veren hem de dergi tarafından eşzamanlı olarak yapılan incelemenin ardından, en güçlü teklifler fon veren tarafından mali destek ve dergi tarafından yayınlanması için kabul edilir.
Kayıtlı raporlar, veri toplanmadan önce incelenir, araştırma sorusunun önemini ve metodolojinin kalitesini vurgular. Eğer yazarlar kayıtlı bir metodolojiyi izlerse, yüksek kalitede protokoller yayın için geçici olarak kabul edilir. Bu format, bilimsel yöntemin varsayımsal çıkarım modeline bağlı kalmanın en iyi uygulamalarını ödüllendirmek için tasarlanmıştır. Düşük istatistiki güç, sonuçların seçici raporlanması ve yayın önyargısı dahil olmak üzere çeşitli sorgulanabilir araştırma uygulamalarını ortadan kaldırırken, serpiştirici bulguları bildirmek için tam bir esneklik sağlar. Kayıtlı raporlar, sonuçların gözden geçirilme zamanında bilinmediği için yayıncılıktaki olumsuz sonuçlara karşı önyargıyı ortadan kaldırmaktadır. Çalışma önceden kabul edildiğinden, yazarların eğilimleri en güzel hikayeyi üretmekten en doğru hikayeyi oluşturma amacına doğru değişmektedir.
